Post by batngat on May 5, 2021 19:38:19 GMT 10
Theo Bách khoa toàn thư Wikipedia:
Trang Tử (369—286 TCN), tên thật là Trang Chu, sống vào thời Chiến Quốc, thời kỳ đỉnh cao của các tư tưởng triết học Trung Hoa . Ông là một trong những nhà tư tưởng đặc biệt vào loại hạng nhất thời ấy, rất giỏi kể chuyện, có sức tưởng tượng vô cùng phong phú.
Tương truyền rằng, khi Trang Tử đến ở ẩn nơi chân núi Nam Hoa, ông đem hết tinh hoa của Đạo giáo của Lão Tử viết thành bộ sách, lấy tên núi Nam Hoa mà đặt, gọi là Nam Hoa kinh, đời sau người ta gọi là "sách Trang Tử".
Chí khí của Trang Tử cũng giống như căn bản nền tảng tư tưởng Đạo gia: ẩn dật mà khoáng đạt, quay trở về cuộc sống hòa hợp với tự nhiên, không muốn tham dự vào tranh quyền đoạt lợi, xa lánh những hệ lụy cuộc đời. Gần như đối lập với đạo Khổng mang bản thể trần tục, ưa thực tế, trọng thực nghiệm và đặc biệt tôn trọng chủ nghĩa nhân văn, Trang Tử kế tiếp truyền thống tư tưởng của Lão Tử, phát triển thành một hệ phái mà sau này người ta thường gọi một cách vắn tắt là Lão-Trang.
Khác với Lão Tử cuối cùng vì chán ngán xã hội Trung Hoa đương thời đã vượt cửa ải Hàm Cốc, mất tích về phương Tây; với Trang Tử, người đời thường nhắc đến "Trang Chu mộng hồ điệp"
“Trang Chu mộng hồ điệp” là một đoạn văn nổi tiếng kim cổ, nguyên văn như sau: “Tích giả Trang Chu mộng vi hồ điệp, hủ hủ nhiên hồ điệp dã, tự dụ thích chí dữ bất tri Chu dã. Nga nhiên giác, tắc cừ cừ nhiên Chu dã. Bất tri Chu chi mộng vi hồ điệp dư? Hồ điệp chi mộng vi Chu dư? Chu dữ hồ điệp, tắc tất hữu phận hĩ. Thử chi vị Vật hóa”.
Thu Giang Nguyễn Duy Cần dịch: “Xưa Trang Chu chiêm bao thấy mình là bướm vui phận làm bướm, tự thấy thích chí, không còn biết có Chu nữa. Chợt tỉnh giấc, thì lại thấy mình là Chu. Không biết Chu chiêm bao là bướm, hay bướm chiêm bao là Chu? Chu và bướm ắt phải có tánh phận khác nhau. Đó gọi là Vật hóa”.
Câu chuyện này về Trang Tử đã được nhân gian truyền tụng và luận bàn qua biết bao thế kỷ . Người viết này cũng từng đọc và nghe về nó từ thuở còn mài đũng quần trên ghế nhà trường hằng mấy chục năm trước, nhưng mãi tới nay mới thấm nhận được cái thông điệp chính của nó :-
Cái vấn đề đáng lưu ý tại đây không phải ở chỗ Trang Tử là "người mơ làm bướm" hay là "bướm mơ làm người" . Sau khi thoát khỏi giấc mơ hóa thành bướm, Trang Tử xem ra đã giác ngộ và thấm hiểu luôn rằng cái dạng người của mình cũng chỉ là một cái ảo ảnh, cũng đang lượn qua, éo lại trong một cơn mộng nữa đó thôi .
"Người" hay "bướm", cả hai đều là "Vật hóa” , cả hai đều là các "hình tượng hư ảo" được khơi rọi lên mà thôi . Chỉ có cái "sự nhận biết" (tâm thức) nằm trong Trang Tử mới chính là thứ thiệt, mới là cái đang chiếu ra hết cơn mơ này tới giấc mộng khác ...